Kalendarz dłużnika - czyli przedawnienie długów.

Czemu służą przepisy o przedawnieniu?

Przepisy o przedawnieniu pojawiły się po to, by wprowadzić zdrowy porządek w świecie zobowiązań. Dzięki nim zarówno dłużnik, jak i wierzyciel mogą być pewni, że spór nie będzie wisiał nad nimi bez końca, a dawno zapomniany rachunek nie ożyje znienacka po latach. Ich istnienie chroni też przed nieuczciwymi roszczeniami. Z czasem dowody bledną, świadkowie zapominają, i pamięć płata figle.

Prawo zatem stawia tamę procesom opartym na domysłach i słowie przeciwko słowu. Wreszcie, terminy przedawnienia dyscyplinują wierzycieli, zmuszając ich do szybkiego podjęcia działań zamiast pozostawiania dłużnika w wiecznej niepewności.

Innymi słowy, zasada „kto śpi, ten traci” nie tylko porządkuje finanse, lecz także pozwala wszystkim spać spokojniej po upływie określonego czasu.

Dlaczego warto znać terminy przedawnienia?

Jeżeli masz zaległy dług, zegar przedawnienia może być Twoim sprzymierzeńcem , ale tylko wtedy, gdy wiesz kiedy tyka, co go zatrzymuje, a co restartuje.

Przedawnienie nie jest ani magiczną gumką, która wymazuje długi, ani furtką do „ucieczki”. To po prostu prawo, które chroni obie strony przed wiecznym zawieszeniem w niepewności.

Gdy przedawnienie upłynie, dług może jeszcze istnieć „moralnie”, lecz prawnie staje się roszczeniem nieprzymuszalnym. Wierzyciel nie wygra w sądzie, jeśli podniesiesz zarzut.

Podniesienie zarzutu przedawnienia, to stwierdzenie przed wierzycielem lub sądem: „Tak, roszczenie istniało, ale termin jego dochodzenia już minął, więc nie można mnie do tej płatności prawnie zmusić.”

W praktyce wygląda to tak:

• Przed sądem w odpowiedzi na pozew (lub ustnie na rozprawie) wpisujesz jedno zdanie: „Na podstawie art. 117 § 2 k.c. podnoszę zarzut przedawnienia roszczenia.” Sąd wtedy bada daty i jeśli termin faktycznie upłynął, oddala powództwo.

• W egzekucji komorniczej składasz do sądu wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego z powodu przedawnienia tytułu wykonawczego.

• Poza sądem gdy wierzyciel straszy windykacją, wysyłasz pismo z informacją, że roszczenie jest przedawnione, więc dobrowolnej zapłaty nie będzie.

Dlaczego to ważne? Bo przedawnienie nie działa automatycznie (chyba że jesteś konsumentem. Od 2018 r. sąd sprawdza je z urzędu).

Gdy nie zgłosisz zarzutu, wierzyciel może wygrać sprawę, a komornik zajmie konto, mimo że formalnie wierzyciel przegapił termin.

Jak liczyć czas, z perspektywy dłużnika?

Bieg przedawnienia zaczyna się w dniu, w którym dług stał się wymagalny 

(czyli gdy minął termin płatności z faktury, umowy, wyroku).

Standardowe czasy (art. 118 k.c.):

- 3 lata – długi wobec przedsiębiorcy (faktura za telefon, karta kredytowa, czynsz od spółdzielni), każda rata świadczenia okresowego.

- 6 lat – pozostałe zobowiązania pieniężne (pożyczka od znajomego, wyrok z klauzulą, umowa z osobą fizyczną).

Koniec roku – jeśli termin wynosi ≥ 2 lata, odliczamy go do 31 grudnia odpowiedniego roku.

Przerwanie – pozew, egzekucja, uznanie długu (także mail „tak, oddam”) → licznik wraca na 0.

Zawieszenie – mediacja, restrukturyzacja, ustawy covidowe → zegarek stoi, potem rusza dalej.

Mini‑ściągawka – najczęstsze długi

Rodzaj zobowiązania	Termin	Kiedy się kończy
Abonament, faktura B2B, karta kredytowa	3 lata	31 XII trzeciego roku*
Rata kredytu hipotecznego	3 lata (dla banku – przedsiębiorcy)	31 XII trzeciego roku*
Prywatna pożyczka bez firmy	6 lat	31 XII szóstego roku*
Wyrok sądu z klauzulą wykonalności	6 lat	31 XII szóstego roku*
Mandat karny, grzywna	3 lata (wykonanie kary)	indywidualnie
Podatek PIT/CIT/VAT	5 lat (od końca roku)	31 XII piątego roku
Składki ZUS	5 lat	od dnia wymagalności

*Jeśli przykładowo rata wymagalna 10 lipca 2022, przedawnia się 31 grudnia 2025.

Sygnały ostrzegawcze, czyli jak nie „odmłodzić” długu przez przypadek?

Sytuacja	Co się dzieje?	Twoja bezpieczna reakcja
Dostajesz wezwanie do zapłaty i odpowiadasz: „Przepraszam, spłacę po wakacjach”	Uznanie długu → przerwanie	Jeśli termin bliski upływu, rozważ brak uznania i zapytaj o dowody
Kredyt - wierzyciel dzwoni i prosi o „symboliczną wpłatę 50 zł, żeby nie było odsetek”	Każda wpłata = uznanie + nowy bieg	Najpierw sprawdź, czy dług już jest przedawniony. Możesz poprosić o dokumenty roszczenia
Wierzyciel składa pozew do sądu	Przerwanie (licznik zeruje się, jeśli pozew jest skuteczny)	Sprawdź daty – w odpowiedzi na pozew podnieś zarzut przedawnienia

Warto wiedzieć, milczenie lub odesłanie pisma bez odpowiedzi nie przyspiesza jego przedawnienia, ale też go nie restartuje.

Kiedy zamiast czekać – rozmawiać? 

Pięć scenariuszy decyzji.

Termin daleki (powyżej 12 mies.)

Zaplanuj spłatę ratalną, zanim kwota urośnie o odsetki i koszty sądowe. Podejmij rozmowy z wierzycielem i postaraj się ustalić ratę, którą będziesz w stanie spłacać.

Termin bliski (≤ 6 mies.)

Oceń opłacalność ugody vs. ryzyko pozwu. Czasami miesiąc „ciszy” daje Ci prawo do zarzutu przedawnienia.

Pozew właśnie złożony.

Nie panikuj, to daty decydują. Jeśli wierzyciel spóźnił się choćby dzień, w odpowiedzi na pozew możesz wygrać sprawę jednym zdaniem.

Dług bankowy, ale bank sprzedał go funduszowi.

Terminy liczymy tak samo, fundusz nie zyskuje dodatkowego czasu. To nie jest nowy dług. Nowy jest tylko wierzyciel, który nabył prawo do długu.

Upadłość konsumencka w toku.

Bieg terminów jest zawieszony, co do czynności przeciwko masie upadłości. Skoncentruj się na planie spłaty ustalonym przez syndyka i sąd.

Jak bezpiecznie komunikować się z wierzycielem?

Wzór odpowiedzi.

Szanowni Państwo, otrzymałem(-am) Państwa pismo z dnia … dotyczące zadłużenia o nr referencyjnym …Uprzejmie proszę o przesłanie szczegółowej historii zadłużenia wraz z harmonogramem wymagalności poszczególnych rat oraz podstawą naliczenia kosztów. Po otrzymaniu dokumentacji dokonam analizy sytuacji i skontaktuję się w terminie 30 dni.

Z poważaniem …

Dlaczego to działa? Nie uznajesz długu, prosisz o dowód, zyskujesz czas na kalkulacje i weryfikację. W razie pozwu masz w ręku korespondencję.

Najczęstsze pytania dłużników.

Czy przedawniony dług znika z BIK?

Niestety nie od razu. Bank może go raportować do 5 lat po wygaśnięciu zobowiązania.

Czy komornik może egzekwować przedawniony wyrok?

Egzekucję też ogranicza 6‑letni termin. Jeśli tytuł jest starszy, składa się wniosek o umorzenie.

Czy wierzyciel może sprzedać przedawniony dług?

Tak, ale nabywca kupuje „kulę bez prochu”. W sądzie przegrywa po zarzucie.

Wysłałem SMS‑a „Oddam jak tylko będę mógł” – czy to koniec?

Niestety tak. To uznanie długu. Termin liczy się od nowa. Nie bagatelizuj jednej wiadomości.

Harmonogram spokoju

Sprawdź datę wymagalności każdej raty.

Zanotuj terminy 3‑, 5‑ lub 6‑letnie w kalendarzu (najlepiej w aplikacji z przypomnieniem).

Nie uznawaj długu pochopnie – każda wpłata, podpis, mail może przerwać bieg.

Przechowuj korespondencję – to Twoja talia kart przy ewentualnym pozwie.

Kiedy termin jest bliski upływu lub już minął – skonsultuj się z prawnikiem, by właściwie podnieść zarzut.

Spokój płynie z wiedzy.

Im lepiej rozumiesz kalendarz, tym mniej przeraża dźwięk telefonu z „nieznanego numeru”. Nie chodzi o kombinowanie, tylko o uporządkowanie życia finansowego z poszanowaniem prawa.